Mælt af munni fram
Í bókinni Raddir úr Borgarfirði,sem Dagbjartur Dagbjartsson tók saman á sinni tíð, eru margar góðar vísur. Jakob Jónsson á Varmalæk á að sjálfsögðu margar vísur í bókinni enda var hann snilldar hagyrðingur. Svona orti hann um lýsingu manns á heyvagni sem hann keypti:
Kerran var að vonum býsna traust,
samt virtist ögn á fullkomleikann bresta.
Allt var fast sem átti að vera laust
og annað laust sem venjan er að festa.
Við Kröflu
Næstu vísu nefndi Jakob Við Kröflu:
Við Kröflu er unnið í ergi og gríð,
menn eflast við hverja raun,
svo mannvirkin verði í tæka tíð
tilbúin undir hraun.
Að bíða álvers
Hjálmar Freysteinsson orti þegar álver á Reyðarfirði var í undirbúningi:
Hér það bætti held ég meir
hagi sérhvers
ef biðlaun fengju borguð þeir
sem bíða álvers.
Yfirfull blöð
Kristján Bersi sagðist hafa rekist á 17 ára gamla vísu hjá sér. Hún var um íslensku blöðin. Hann sagði hana eiga jafn vel við í dag og þegar hún var ort:
Oft eru blöðin yfirfull
af efni fróðlegu og menntandi.
En í þeim er líka allskyns bull
sem ekki er í rauninni prentandi.
Ólafur slær
Ólafur bóndi í Brautarholti, faðir þeirra Ólafs fv. landlæknis og Jóns og Páls, bænda og iðnrekenda í Brautarholti, var gildur og góður bóndi og dró sjálfur enga fjöður yfir það, en var ekki hagmæltur. Bjarna Ásgeirssyni var af ýmsum ástæðum, aðallega pólitískum, heldur kalt til Ólafs og óþarfi að rekja það frekar. Bjarni var þarna á ferð eftir að hann flutti í Mosfellssveitina og leit yfir lönd Ólafs bónda sem byrjaður var að slá nokkru fyrr en aðrir og kvað Bjarni þá:
Brautarholtstúnið það grænkar og grær,
grösin þar leggjast á svig.
Ólafur slær og Ólafur slær,
Ólafur slær um sig.
Kolbeini í Kollafirði, sem var hlýrra til Ólafs en Bjarna, vafalaust einnig af pólitískum ástæðum, þótti þarna heldur lítið leggjast fyrir kappann Bjarna þar sem fyrir lá að Ólafi myndi ekki létt að svara í sömu mynt og kvað þá eftirfarandi vísu. Hafa ber í huga að Bjarni Ásgeirsson þótti ekki fyrirhyggjumaður í fjármálum:
Ólafi þarf ekki að lá,
aðra menn ég þekki,
þeir eru að slá og þeir eru að slá,
þótt þeir slái ekki.
G. Þorkell Guðbrandsson setti þessa frásögn og vísur á Leirinn
Bændablaðið 15. jan. 2008
Mælt af munni fram
Í bókinni Raddir úr Borgarfirði eru nokkrar vísur eftir Flosa Ólafsson, leikara, hestamann og bónda. Akureyrarvísurnar eru nokkuð þekktar, sérstaklega fyrri vísan, en hér koma þær báðar:
Frá Akureyri er um það bil
ekki neins að sakna.
Jú – þar er fagurt þangað til
þorpsbúarnir vakna.
Frá Akureyri ég býst á brott
á bitrum vetrardegi köldum.
Á Akureyri er allmargt gott
en ekkert þó af mannavöldum.
Veraldlegar eigur
Þegar Ólafur sonur Flosa hóf að stunda hestaferðalög með ferðamenn tóku veraldlegar eigur Flosa að hverfa með dularfullum hætti:
Eigur mínar fara á flakk
um ferðamannatímann.
Mig vantar bæði beisli og hnakk,
buxurnar og símann.
Tóbakstal
Kristján Bersi sendi þetta eitt sinn á Leir:
Tóbaksnautnin er sterk, það veit ég, en misjafnlega skaðmikil eftir formum sínum:
Nikótín nota ég með
nautn án hættu á veiki.
Tóbaki í nefið ég treð,
en tyggi það hvorki né reyki.
Svo hélt hann áfram:
En þetta tóbakstal minnir mig á vísu eftir Sigurð heitinn skurð, vestfirskan sjómann sem varð fyrir því á sínum tíma að vera ákærður fyrir morð, en sú ákæra varð upphaf Skúlamálanna á Ísafirði, frægustu pólitísku ofsóknar sem dæmi eru um á nítjándu öld. Sigurður skurður orti þessa vísu um notkun sína á nautnameðulum:
Ögn í staupi ætíð þigg,
ef að mér er gefið;
ögn ég reyki, ögn ég tygg,
ögn ég tek í nefið.
Organistadeilur
Staðarhaldari í Skálholti, Sigurður Sigurðarson vígslubiskup, hefur staðið í stríði við organistann á staðnum, Hilmar Örn Agnarsson, og viljað koma honum burt. Um þetta hafa menn rætt í Tungunum og á aðventunni komu menn saman á sveitakránni Klettinum þar sem Kristinn Kristmundsson, fyrrum skólameistari á Laugarvatni, kastaði fram þessari vísu:
Þiggið lof af góðum gesti,
guð minn lék við hvurn sinn fingur;
það er ekki þörf á presti
þegar Skálholtskórinn syngur.
Björgvin Björgvinsson, kennari á Laugarvatni, tók upp hanskann fyrir kirkjunnar menn:
Sigurður í stóli stór
stígur þungt og blessar.
,,Það er ekki þörf á kór
þegar biskup messar“.
Þá svaraði Kristinn um hæl:
Enginn verður af því stór,
né ofarlega á prestalista,
að þykjast ekki þurfa kór
og þá ekki heldur organista.
Bændablaðið 29. jan. 2008
Mælt af munni fram
Í Fréttablaðinu birtist eitt sinn frétt um slys á Blönduósi, þar sem sagði: „Voru tveir hestar að ríða samsíða út um hurð á reiðhöllinni…“
Þá orti Hjálmar Freysteinsson:
Minnir helst á hugarburð,
hissa öll við göpum,
þegar gegn um heila hurð
hestar ríða knöpum.
Verðbólgan
Kristján Bersi Ólafsson orti þessa vísu að gefnu tilefni:
Óðum rýrnar auraforðinn,
endurvakin liðin saga.
Verðbólgan er aftur orðin
eins og hún var í gamla daga.
Þegar dimma tekur
Pétur Stefánsson orti:
Nú er þrá til kvenna köld,
kvöl í huga vekur.
Þessu breyta þarf í kvöld
þegar dimma tekur.
Vaknar þrá
Kristján Eiríksson frá Fagranesi á Reykjarströnd horfði yfir Skagafjörðinn og orti oddhent og hringhent:
Vaknar þrá er voröld blá
vefst um flá og rinda.
Gullnum stráir geislum á
glóey háa tinda.
Þjóðarþvaður
Hreiðar Karlsson hefur verið í pólitískum ham þegar hann orti:
Stundum reynist þjóðarþvaður
þyngra en nokkur annar dómur.
Er þó fullur íhaldsmaður
ekki mikið verri en tómur.
Hæ og bæ
Stefán Vilhjálmsson orti þessa vísu og sagði hana sitt framlag í „hæ, bæ og æ“ umræðuna:
Sitt hverjum sýnist æ,
sjálfur hef á því trú
að halló sé betra en hæ
en helst kýs ég þó sælinú.
Slyngur er spói
Ekki ber mönnum saman um höfund þessarar ágætu vísu, en ég hef heyrt þrjá nefnda; þau Halldór Laxness, Látra-Björgu og Eyvind Jónsson duggusmið:
Slyngur er spói að semja söng
syngur lóa heims um hring,
kringum flóa góms um göng
glingrar kjóa hljómstilling.
Vísnastyrkur
Jón Ingvar orti þessa bráðsmellnu vísu:
Drottinn vönduð gen mér gaf
sem gagnast mót þó blási.
Þessi staka styrkt var af
Straumi-Burðarási.
Einfalt mál
Hermann Jóhannesson orti næstu vísu og felst í henni mikill sannleikur:
Til að frelsa fróma sál
má flest allt leysa.
Og litla æru er einfalt mál
að endurreisa.
Bændablaðið 12. febr. 2008
Mælt af munni fram
Hjálmar Freysteinsson sendi þessa vísu á Leir og þarfnast hún ekki frekari skýringa.
Þjóðin er sáttfús og hjartahlý
hneykslismál falla gleymsku í,
þegar hún verður vitni að því
að Vilhjálmur gerir Hillary.
Að „gera Hillary“ merkir að tárast í beinni. Reyndar lærði Hillary þetta trikk af Birni Inga, en nú eru allir löngu búnir að gleyma honum.
Dáinn lögmaður
Menn héldu áfram yrkja um Vilhjálm og Hreiðar Karlsson orti:
Fátt gengur honum í hag eða vil,
hægt er að búast við fleiri tárum.
Vilhjálmur leitaði að líkindum til
lögmanns, sem dó fyrir nokkrum árum.
Og heldur áfram:
Ýmist klemmdur út í horn,
eða strand á skerjum.
Vonlaus staða Vilhjálms Þorn,
versnar með degi hverjum.
Fyrrverandi lögmaður
Hjálmar Freysteinsson bætti við:
Villi er ekki í vandræðum,
veifað getur álitum,
sem hann fær hjá framliðnum
fyrrverandi lögmönnum.
Ráðherrar beggja kynja
Hreiðar Karlsson tók þátt í ,,herra-talinu“ í sambandi við ráðherradóm á dögunum:
Hægt er að finna heiti ný,
hitt munu flestir skynja:
Reynast mun svipað ruglið í
ráðherrum beggja kynja.
Ráðherru
Séra Hjálmar Jónsson sagði á Leir:
Í minni tíð í þinginu kom þessi umræða upp eins og reglulega. Mín tillaga var og er þessi: Heitið „Ráðherra“ fyrir bæði kyn. Í tilviki karlkynsráðherra er nafnið óbeygjanlegt í föllum. Fyrir kvenkynsráðherra beygist heitið í kvk (eins og kerra: ráðherra, um ráðherru…). Og vísan – hún er ráðgjöf til ráðuneyta:
Til að forðast brand og bál
og bjánagang í skeytum
notið einfalt, íslenskt mál
inni í ráðuneytum.
(Svona innan sviga. Hvers vegna ekki ráðsmaður og ráðskona?)
Mín ekki getið
Stefán Vilhjálmsson sendi þetta inn á Leir:
Mér duttu í hug orð Péturs í Reynihlíð þegar hann heyrði mann lýsa því að taldir hefðu verið upp lygnustu menn landsins. Og eftir því sem fleiri tilnefndir voru nafngreindir varð Pétur óhressari þar til hann gat ekki orða bundist og spurði: „Og var mín þar hvergi getið?“ Svo ég reyndi sjálfur að klóra í bakkann:
Stefán sendi stundum póst
stökusmiðum skjótum,
mér er ekki alveg ljóst
hvort enn hann sé á fótum.
Spurt um höfund
Þessi vísa var send á Leirinn. Þekkir nokkur höfundinn?
Oft er gatan okkar hál,
en mér þykir skrítið,
hversu margir sína sál
selja fyrir lítið.
Bændablaðið 26. febr. 2008
Mælt af munni fram
Það gekk heldur illa hjá Handknattleikssambandinu að finna nýjan landsliðsþjálfara eftir að Alfreð hætti. Davíð Hjálmar orti af þessu tilefni:
Þeir hafa reynt við hetjur jafnt sem bjálfa
en handboltalið vilja fæstir þjálfa
og engir hafa á því lengur trúna.
Ætli Fidel sé á lausu núna?
Varla gæti það versnað
Og Hjálmar bætir við:
Trúlega breytti það batahorfum
og bjargaði því sem nú er galið,
ef HSÍ leitaði að loðnutorfum
en léti Hafró um þjálfaravalið.
Stundar körfu
Stefán Vilhjálmsson svaraði:
Davíð Hjálmar drepur á
dægurmálin þörfu,
en feil hjá honum finna má,
Fidel stundar körfu.
Aldrei tapað leik
Hreiðar Karlsson heldur áfram:
Allir sjá að eitthvað þarf að reyna,
okkar staða sýnist fremur veik.
Fidel Castro kemur vel til greina,
karlinn hefur aldrei tapað leik.
Fyrr að sofa
Össur Skarphéðinsson er mikilvirkur bloggari og þykir fremur orðljótur. Hann ku alltaf senda út bloggið sitt um miðjar nætur. Hjálmar Freysteinsson læknir gefur Össuri gott ráð:
Munnsöfnuðinn mætti spara,
missa annars kynni völdin.
Kannski Össur ætti að fara
aðeins fyrr að sofa á kvöldin.
Innst í hjarta
Óttar Einarsson segir:
Innst í hjarta á ég kraft
sem aðra friði rænir,
og „utan dagskrár“ er með kjaft
eins og Vinstri-grænir!
Pólitísk embættisveiting
Magnús Stefánsson orti, þegar Árni Mathiesen, fjármálaráðherra og dýralæknir, skipaði son Davíðs í embætti dómara fyrir norðan og austan:
Mikilhæfast manna val
marki fráleitt náði
því Davíðs sonur dæmdur skal
að dýralæknisráði.
Alltaf vita hvað er rétt
Aðdáun og undrun hafa
aukið hjá mér jafnt og þétt
þeir sem aldrei eru í vafa
og alltaf vita hvað er rétt.
Höfundur vísunnar er Kristján Ólason (1894-1975). Kristján var fæddur í Kílakoti í Kelduhverfi og ólst upp í þeirri sveit til tvítugs. Hann stundaði lengst af verslunarstörf á Húsavík.
Eintómt spól
Ísleifur Gíslason, kaupmaður á Sauðárkróki fyrrum daga, orti þessa skemmtilegu vísu:
Aksturinn varð eintómt spól,
olían af versta tagi.
Engir hemlar, ónýt hjól,
allt í þessu fína lagi.
Besti matur
Haraldur Hjálmarsson á Kambi var talinn með snjöllustu hagyrðingum á sínum tíma, en hann fæddist árið 1909 og lést 1970. Honum þótti sopinn góður eins og þessi vísa sýnir best:
Brennivín er bezti matur,
bragðið góða svíkur eigi.
Eins og hundur fell ég flatur
fyrir því á hverjum degi.
Bændablaðið 11. mars 2008
Mælt af munni fram
Leirverjar fóru á mikið þurrafyllirí fyrir síðustu helgi og ortu brennivínsvísur hver sem betur gat. Pétur Stefánsson sagðist hlakka til kvöldsins og orti:
Helst af öllu ég hlakka til
að hella í glasið dropa.
Í vodka finn ég vænan yl
og vor í hverjum sopa.
Hæ og hó
Sigmundur Ben. bætti við og sagði: HÆ og HÓ! Nú er fjör. Fæ mér sopa af Drambuie og læt eina hraðsoðna vaða í selskapinn:
Nú skal syngja nótt og dag
niður þvinga amann.
vínið yngir okkar brag
orðin klingja saman.
Fæðist bros til fagnaðar.
fjölga bragsins rætur.
Best með kveðjum Bakkusar
býð svo góðar nætur.
Allar bullur
Hálfdan Ármann Björnsson yrkir svo um félaga sína á Leir:
Lítið gull fær landinn sótt
Leirs í sullið forar
enda fullar urðu í nótt
allar bullur vorar!
Brennivínið bætir allt
Svo fóru menn að birta gamlar drykkjuvísur, m.a. þessa, sem sögð er eftir Ólaf Davíðsson fræðimann er fæddur var árið 1863 á Felli í Sléttuhlíð:
Finnst mér lífið fúlt og kalt
fullt er þar af lygi og róg.
En brennivínið bætir allt
bara að það sé drukkið nóg.
Leirs á grunni
Hreiðar Karlsson bættist í hóp inn og orti:
Leirs á grunni leik ég mér,
litla snilli bý við.
Býsna þunnur orðinn er
eftir fylliríið.
Nú er ég þunnur
En svo kom að skuldadögunum og Pétur Stefánsson orti:
Innritast ég ætti á Vog
allri heilsu rúinn.
Nú er ég þunnur nokkuð, og
nú er vísan búin.
Svo byggðin haldi velli
Kristján Eiríksson sagðist hafa fengið að nota gamla vísu eftir eldri bróður sinn [sennilega Jón Drangeyjarjarl, innsk. S.dór]. Vísan var ort á fundi, þar sem rætt var að einn mann vantaði á að hreppur nokkur í Skagafirði hefði rétt á að vera sjálfstætt sveitarfélag, en gamall maður í hreppnum hafði þá nýlega dáið:
Lífs og dauða skörp eru skil,
skreipt er ávaldasvelli.
Barn í nauð skal búa til
svo byggðin haldi velli.
Ítalskt koníak
Þessi vísa Hjálmars Freysteins sonar á vel við í þeirri kuldatíð sem gengið hefur yfir okkur í vetur:
Er norðan gjólan blæs í hnakka og bak
og brýtur mann svo gjörsamlega niður,
það eina sem hjálpa er ítalskt koníak
sem aldrei hefur verið til, því miður.
Bændablaðið 1. apríl 2008
Mælt af munni fram
Þegar þær fréttir bárust til landsins á dögunum, að Danir hefðu lagt Helvíti niður, orti Hákon Aðalsteinsson, skáld og skógarbóndi:
Margt er það sem lífsgæðin lagar,
loksins gefst nú syndugum friður.
Bíða okkar dýrðlegir dagar
því Danir lögðu Helvíti niður.
Hákon hitti séra Baldur í Vatnsfirði á dögunum, en Baldur hafði verið að láta laga í sér augun og skipta um augasteina. Hákon spurði hvernig gengi og var Baldur ánægður með aðgerðina og sagði hana hafa gengið vel. Þá orti Hákon:
Læknisfræðin loksins getur
lagað augun hans.
Séra Baldur sér nú betur
syndir náungans.
Ljót er staðan
Hjálmar Freysteinsson orti limru um ástand efnahagsmálanna hjá okkur:
Ljót er nú staða landans;
umfang efnahagsvandans,
það eina sem hér
til huggunar er:
það fer aldrei lengra en til Fjandans.
Þeir, sem aldrei eru í vafa
Ég veit ekki eftir hvern þessi vísa er, en hún er góð:
Undrun bæði og öfund hafa
aukið hjá mér jafnt og þétt
þeir, sem aldrei eru í vafa
og alltaf vita hvað er rétt.
Þvílík högg
Örn Snorrason orti að morgni eftir gleðskap liðinnar nætur:
Þvílík högg og hamarskak,
af hjarta yrði ég glaður
ef þú hvíldist andartak,
elsku timburmaður.
Lesti ber
Þessa vísu kallar Kristján Bersi „ómerkilega“ skáhendu:
Lesti ber í brjósti mér
bæði stærri og smærri.
Einatt vóru afglöp stór
eðli mínu nærri.
Þeir fullkomnu
Þessa frómu bæn bar Pétur Stefánsson fram við Drottinn sinn:
Úr glerhúsi fúkyrðum fleygja
fast í ólánsgarm.
Ljúfur Guð, láttu þá þegja
og líta í eigin barm.
Í hógværð
Séra Hjálmar Jónsson fékk fálkaorðuna á sínum tíma og sagði svo frá: „Í hógværð minni á Bessastöðum flutti ég viðstöddum eftirfarandi:
Hæstvirtur forseti heiðra kaus
og hrósa okkur, mikið.
Ég er því ekki orðulaus
en orðlaus fyrir vikið.
Forseti sagði að vísu frá því eftir á að enginn hefði hingað til, í samanlagðri sögu orðuveitinganna, kvatt sér hljóðs. Það er semsagt ekki liðin tíð að leirlistamenn skandaliseri.“
Illar vísur
Það er mikill sannleikur í seinni parti þessarar vísu, sem er eftir Kristján Bersa:
Illar vísur yrki ég,
hef ærunni með því fórnað.
Hagmælskan er hættuleg
sé henni ekki stjórnað.
Bændablaðið 15. apríl 2008
Mælt af munni fram
Pálmi Jónsson á Sauðárkróki var svo vinsamlegur að senda mér nokkrar vísur eftir sjálfan sig og kann ég honum bestu þakkir fyrir. Hann er afar hógvær í fyrstu vísunni:
Ljóð mín eru lítil að vöxtum
liggja svona til og frá,
stuðlabjargar stefnuröstum
steytast á.
Kastar burtu 39 eyrnamörkum
Pálmi segir að í nýlegri orðabók, sem Mörður Árnason beri mesta ábyrgð á, séu eyrnamörk sögð vera aðeins 63; hann kasti burtu 39 mörkum, sem skráð séu í eldri bókum. Pálmi segir eyrnamörk vera fornminjar, sem okkur beri að varðveita, og yrkir:
Vanþekkingu vonda finn
vöðin straumi hulin
og eyrnamörkin enn um sinn
augum margra dulin.
Orðin fæstu
Orðin fæstu fara best
ef fláráð gerist saga
ást og skilning eflum mest
ævi vorrar daga.
Andagift ég ekki skil
Pálmi segir að þegar Pétur Blöndal byrjaði með vísnaþing í Morgunblaðinu á sínum tíma hafi hann fengið séra Hjálmar sér til hjálpar, enda hefði hann svo mikla andagift. Hjálmar orti þá:
Andagift ég ekki skil
eða þekki.
Stundum verða stökur til
og stundum ekki.
Öfugmælavísa
Pálmi sendi Pétri öfugmælavísur:
Andagift að vonum vex
voða pent hjá klerki.
Á Alþingi er eilíft pex
yfir litlu verki.
Armæða af illsku hlýst
Pálmi endar bréfið til mín með þessari frábæru vísu:
Armæða af illsku hlýst,
elskumst meðal vina.
Andartalið eigum víst,
ekki framtíðina.
Ætla að drepa marga
Um 1970 áttu þeir Ólafur Ragnar Grímsson og Njörður Njarðvík sæti í útvarpsráði. Þeir létu mikið fyrir sér fara og breyttu öllu, ungir og vaskir. Andrési Björnssyni útvarpsstjóra féll þetta ekki mjög vel og orti:
Leiðist mér og líkar ei
að lifa á meðal varga.
Aftur geng ég er ég dey
ætla að drepa marga.
Rýrnar ekki
Bjarni Jónsson, úrsmiður á Akureyri, orti til konu sinnar á efri árum:
Hugarvíl og harmur dvín
er horfi ég á frúna.
Hún er eina eignin mín
sem ekki rýrnar núna.
Að fækka fötum
Snillingurinn Jakob frá Varmalæk í Borgarfirði fór eitt sinn í bændaferð til Kanada. Á heitum sólardegi naut fólk veðursins, fækkaði fötum og lét sólina baka sig:
Sólin hækkar, fækka föt
fjörgast hugarsetur.
Aldrei vissi ég íslenskt kjöt
auglýst meira og betur.
Bændablaðið 29. apríl 2008
Mælt af munni fram
Hreiðar Karlsson segir að forsætisráðherra fari víða og færi höfðingjum gjafir. Þó geri hann sér mannamun.
Frægur mun verða Geir af gjafmildi sinni,
gleður leiðtoga heimsins að eigin sögn.
Páfanum bar hann biblíu í rauðu skinni,
Brown mátti láta sér nægja grafarþögn.
Ræddu um Evrópu
Davíð Hjálmar Haraldsson segir svo frá fundi Geirs og Brán:
Gaspraði mikið Gordon Brán,
Geir komst þar varla nokkuð að
en ræddi samt lengi Evrópu án
þess eiginlega að vita það.
Gullna hliðið opið eða lokað
Pétur Stefánsson orti það sem hann kallaði þanka fyrir þá sem eru á leið út á lífið, eða bara almennan freistinganna þanka:
Ég lokkast ei til djöfla díkis
í dans við tál og freistingar.
Þó hátt sé upp til Himnaríkis,
hólpinn mun ég enda þar.
Friðrik Steingrímsson svaraði þanka Péturs og sagði:
Er héðan burt í hinsta sinn
heldur yfir sviðið,
er næsta víst að nafni þinn
neiti að opna hliðið.
Yrkir hver eins og hann lystir
Kristján Bersi orti þessa vísu einhvern tíma þegar vel lá á honum:
Á leirvefnum okkar yrkir hver
eins og hann lystir, – sem betur fer.
En hrifnastur þó ég alltaf er
af andskotans bullinu úr sjálfum mér.
Velmegunarvandi
Hjálmar Freysteinsson orti, þegar hann heyrði í Geir H. Haarde ræða um velmegunarvandann, þensluna, frestun framkvæmda og segja, að allir yrðu að leggja sitt að mörkum:
Hlotist getur vandi af vinnuþjörkum
er velmegunin ógnar þjóðarhag.
Ég ætla að leggja mitt af mörkum
og mun því ekki gera neitt í dag.
Að sitja kyrr og njóta
Það er mikið til í þessari vísu Péturs Stefánssonar:
Það er ýmsum mikið mál
í Mammonsgarði’ að róta.
– Aðrir rækta sína sál,
sitja og kyrrðar njóta.
Þolinmæði
Hjálmar Freysteinsson, læknir á Akureyri, orti þessa vísu um kvefið:
Af langri reynslu lært ég hef
þá læknisfræði,
að það sem læknar þrálátt kvef
er þolinmæði.
Ljótasta áin
Hreiðar Karlsson segir: Jökulsá á Dal hefur ekki verið í miklum metum hjá þjóðinni fram undir þetta!
Ýmsir kveina af eftirsjá,
aðrir þótt hljóðlega fagni.
Ljótasta og versta landsins á
loksins kemur að gagni.
Í aðdraganda kosninga
Séra Hjálmar Jónsson orti í aðdraganda síðustu kosninga:
Nú er offramboð mætra manna,
sem mörg nýleg dæmi sanna.
Fyrst er prófkjör og röðun,
síðan pólitísk böðun
og svo grátur og gnístran tanna.
Bændablaðið 13. maí 2008
Mælt af munni fram
Þorsteinn Kristinsson var spurður hvernig honum líkaði nútímaljóðagerð. Og svarið var svona:
Ef þú meinar atómljóð
er því til að svara:
Aldrei hefur yfir þjóð
oltið þvílík tjara.
Gvendur hlustarverkur
Kristján Bersi setti þessa skemmtilegu sögu og vísu eitt sinn á Leirinn:
Í stjórnartíð Hermanns Jónassonar á kreppuárunum mun um skeið hafa verið gripið til símahlerana til þess að koma upp um leynivínsölu. Verkið var falið starfsmanni hjá símanum sem Guðmundur hét og átti það auðvitað að fara leynt. En leyndin varð ekki meiri en svo að hlerunarstarfið kvisaðist fljótlega út og varð á allra vitorði sem vita vildu. Var þá farið að kalla símamanninn Gvend hlustarverk og gekk honum seint að losna við viðurnefnið, heldur þurfti að burðast með það löngu eftir að þessari leyniaðgerð var hætt. Núna er nokkuð talað um það að Gvendur hlustarverkur sé enn á sveimi í kringum okkur og jafnvel að umsvif hans muni aukast talsvert á næstu misserum. Þess vegna finnst mér rétt að vara fólk við, og geri það með þessari vísu:
Segðu fátt í símann þinn,
sértu í varúð sterkur.
Um allar gáttir gægist inn
Gvendur hlustarverkur.
Þó með samúð, Drottinn
Kristján Eiríksson segir að frænda sínum, Þorbergi Þorsteinssyni á Sauðá, hafi þótt sopinn góður og sætti stundum nokkru ámæli fyrir það af samferðamönnunum, en við Drottinn sagði hann þetta:
Mér er ljúft að lifa í synd,
ljósan ber þess vottinn.
Þú skalt dæma þína mynd
þó með samúð, Drottinn.
Langt á tímann liðið er
Eitt sinn buðu Húnvetningar borgfirskum bændum til sín í heimsókn og mikla kvöldskemmtun. Borgfirðingarnir töfðust mjög, þannig að langt var liðið á nótt þegar skemmtuninni lauk, því ekki kom til greina að stytta hana. Þá var þessi vísa ort og er höfundurinn annar hvor Ásgeirssona, Ragnar eða Bjarni:
Langt á tímann liðið er,
lóan hætt að kvaka.
Nóttin faðmar nyrstu sker
nú er Guð að halla sér
en Húnvetningar halda´áfram að vaka.
Bændablaðið 27. maí 2008
Mælt af munni fram
Jakob bóndi á Hóli sendi þetta á Leir:
Það hefur verið viðtekin venja hjá mér mín búskaparár (og kannski lengur) að eiga flösku af íslensku Brennivíni í fjárhúsunum á sauðburði, bæði til að steinka mig og svo lömb sem sein eru til að anda ef burðurinn hefur verið erfiður. Sjálfur á ég mjög gott með öndun, en finnst Brennivín bara gott til að dreypa á. Trúi ég að svo sé með fleiri. Alltaf er eitthvað um gestakomur í húsin og eitthvað hefur verið kvartað yfir einhæfni veitinganna þar, af þeim sem ekki vilja snafsinn.
Allt fær hérna aðra sýn,
andans bætir trúna,
því bolsíur og brennivín
bjóðum uppá núna.
Þá orti Kristján Bersi:
Jeg vildi kominn vera til þín,
vísuna góðu jeg þakka,
en bolsíur og brennivín
er það besta sem jeg fæ að smakka.
Og Friðrik Steingrímsson bætti við:
Bóndinn fyrir þjór og þamb
þörfina hefur ríka,
ef að heyrist hiksta lamb
hellir ‘ann í það líka.
Drengurinn hann Daníel
Andrés Eyjólfsson í Síðumúla í Borgarfirði orti:
Drengurinn hann Daníel
dæluna lætur streyma.
Það er eins og míga í mel
að mennta þá sem gleyma.
Helvíti og Höfðahvörf
Björg Einarsdóttir, eða Látra-Björg eins og hún var jafnan kölluð með snjöllustu hagyrðingum síns tíma orti þessa, en hún var uppi 1716 til 1784:
Á argari sveit er ekki þörf
eitur spillt af nöðru.
Helvíti og Höfðahvörf
hlæja hvert mót öðru.
Dómari Jón
Björg átti stundum í deilum við yfirvöld vegna þess að þau vildu láta hana hætta að flakka, en hún var á öðru máli, eins og þessi vísa bendir til:
Dómari Jón þú dæmir mig.
Dómurinn þinn er skæður.
Dómarinn sá mun dæma þig
sem dómunum öllum ræður.
Mikið gull er túli þinn
Jón frá Múla, alþingismaður, afi þeirra bræðra Jóns Múla og Jónasar Árnasonar, mun ekki hafa verið mikill kvenréttindamaður, en kvensamur þó, sem kallað var. Um hann var ort:
Elskulegur Múli minn
mikið gull er túli þinn.
En vendu þig af þeim vonda sið
að velta þér yfir kvenfólkið.
Á 500 lítra jeppa
Hjálmari Jónssyni ofbýður bensínverðið:
Detti úr höfði mér dýrin öll!
Dýrt er nú orðið að skreppa.
Bjarni Stefán er farinn á fjöll
á 500 lítra jeppa.
Bændablaðið 10. júní 2008
Mælt af munni fram
Mörgum bændum var illa við Kjarnann á fyrstu árum Áburðarverksmiðjunnar í Gufunesi. Meðal þeirra var Gísli Halldórsson frá Króki og orti hann eftirfarandi brag um Kjarnann:
Það sé ég, að enn ertu kominn hér, kunningjatetur.
Jú, kuflinn þinn græna með taðkvörn í skeifu ég þekki.
Á umbúðir þínar ég horfi og hroll að mér setur.
Ég held, að þitt lævísa innræti framar ei blekki.
Því flötin, sem áður var græn, stendur nakin sem nárinn
það nístir í súrmettan jarðveginn bletti og skalla.
Og það væri rafheilavinna að telja þau tárin,
sem túnræktarmaðurinn lætur í kalsvörðinn falla.
Úr dreifaragarminum rýkur þú ávallt sem aska,
sem eiturgosmökkur þú fýkur um ásjónu mína.
Og tímunum saman, þá er ég að bisa og braska
við bölvaða, helvítis andskotans kögglana þína.
Sé golan af hafi með raka, þó rigni hér ekki,
þú rennur í mauk, líkt og sykur í tebolla heitum.
-Já, kunningi gamli, ég verra en þig ekkert þekki
og þaðan af síður neitt skaðlegra efni ég veit um.
Þú hefur ei batnað, en hækkar þó stöðugt í verði
svo hundruðin þúsunda kostar á túnið að bera.
Ég veit ekki náið, hver svona úr garði þig gerði,
en görótt og mislynd hlýtur þín ættkvísl að vera.
Ef værir þú dauður, ég skyldi með gleði þig grafa,
og græða svo arfa til minja á dysinni þinni.
Og feðurna þína og ömmurnar þínar og afa
enn fremur vil ég þar leggja í hinsta sinni.
Rímþraut
Þessa vísu má að sjálfsögðu lesa eins og venjulegar vísur en svo er líka hægt að lesa hana þannig að lesa fyrstu orðin í hverri línu niður á við og svo orð númer tvö, þrjú og fjögur og þá er komin sama vísan. Þessi rímþraut mun vera eftir Kristján Eldjárn Þórarinsson sem uppi var á árunum 1843 til 1917 og var prestur í Svarfaðardal.
Margir bjórinn blanda vondir
bjórinn veitir vinskap nýjan
blanda vinskap vekur tíðum
vondir nýjan tíðum rýja.
Suðurlandsskjálftinn
Svona lýsir Pétur Stefánsson Suðurlandsskjálftanum á dögunum:
Skein úr augum óttablikið
er æstust skjálfta sennurnar.
Húsið skókst svo skolli mikið
að skröltu í mér tennurnar.
Bændablaðið 24. júní 2008
Mælt af munni fram
Í blaðinu Einherja, sem Kjördæmisráð Framsóknarflokksins á Norðurlandi eystra gaf út árið 1975, var vísnaþáttur sem Rósberg G. Snædal sá um. Hann hefst á nokkrum skammavísum. Fyrst koma eftirmæli eftir Ísleif Gíslason á Sauðárkróki:
Yfir bárur ágirndar
elligrár og slitinn
réri árum rógburðar
rann af hári svitinn.
Prestarnir
Rósberg segir að prestar séu eins og annað fólk og oft taki þeir nauðugir eða viljugir þátt í deilumálum innan sem utan síns héraðs. Það verði svo oft hlutverk viðkomandi presta að tala yfir moldum þeirra sem þeir hafa deilt á. Hann tekur dæmi af vísu um þetta mál eftir Indriða Þorkelsson:
Hrós um dáið héraðslið
hamast sá að skrifa,
sem er ávallt illa við
alla þá sem lifa.
Lofað upp í ermina
Rósberg tekur annað dæmi eftir Indriða, eða svokallaðar Oddsvísur:
Ekkert gott um Odd ég hermi
eitt er samt:
Sína lofar hann upp í ermi
öllum jafnt.
Ekkert gott séra Oddur temur
eitt er samt:
Engan svíkur hann öðrum fremur
alla jafnt.
Uppi í grynningunum
Valdimar Benónýsson deildi við mann sem Eggert hét. Eftir þá deilu sagði Valdimar:
Ég við kynni sérhvert sinn
safna minningunum.
Alltaf finn ég Eggert minn
uppi í grynningunum.
Geislabrot
Þegar Hjálmar frá Hofi gaf út sína fyrstu ljóðabók fékk hann þennan ritdóm frá Sveini frá Elivogum:
Kviðan óðar kostasmá
kann ei þjóð að gleðja.
Klamburshljóðin heyrast frá
Hjálmars ljóða steðja.
Krafti tálmar kjarklaust skraf,
korkufálm í orðum.
Æðri sálma okkur gaf
annar Hjálmar forðum.
Svar
Hjálmari líkaði að sjálfsögðu ekki þessi kveðja og hafði raunar búist við öðru og betra frá Sveini. Hjálmar svaraði með þessari vísu:
Sköpum háð er skýrleiksfórn
skuldar góðu þinnar.
Við erum báðir undir stjórn
alvaldsnáðarinnar.
Asnaskapur
Rósberg birti fleiri vísur en skammavísur. Þorsteinn frá Gilhaga orti og gerði sjálfum sér þessi skil:
Anda napurt oft ég finn
auðnu tapast vegur.
Asnaskapur allur minn
er svo hrapallegur.
Bændablaðið 8. júlí 2008
Mælt af munni fram
Í síðasta tölublaði gripum við niður í gamlan vísnaþátt sem Rósberg G. Snædal sá um í blaðinu Einherja fyrir meira en 30 árum. Við skulum halda áfram að grípa vísur úr þessum vísnaþætti.
Sveinn frá Elivogum orti þessa frábæru vísu um ævireisu sína sem er eflaust mörgum kunn:
Flest hef ég gleypt en fáu leift
fengið skreipt úr mörgu hlaði
selt og keypt og stömpum steypt
stundum hleypt á tæpu vaði.
Skilningsþurrð og tregi
Guðrún Árnadóttir frá Oddsstöðum í Lundarreykjadal orti til eiginmanns síns á efri árum:
Bera urðum skin og skúr
skilningsþurrð og trega
þó hefur snurðum okkar úr
undist furðanlega.
Arða í skónum
Kristján Ólafsson frá Húsavík orti þessa snilldar vísu sem Rósberg segir marga vildu kveðið hafa:
Góða, mjúka gróna jörð
græn og fögur sýnum.
Hví er alltaf einhver hörð
arða í skónum mínum?
Syndagjöldin
Þormóður Pálsson orti:
Helgimyndir heimskunnar
hyllir blindur fjöldinn.
Svo fer yndi æskunnar
allt í syndagjöldin.
Öli hresstur
Böðvar Bjarkason er ekki beint bjartsýnn í þessari vísu:
Öli hresstur ekki sést
eins og prestur breyti.
Nú er flest sem fannst mér best
farið að mestu leyti.
Guð er að brosa
Rósberg lýkur vísnaþættinum með þessari vorvísu eftir Kristján Bjarnason:
Vægir rosa og veðraþyt,
vermist flos á steini.
Gegnum mosans gróðurlit
guð er að brosa í leyni.
Bilað náðhús
Það var mikið rætt um það í fréttum í sumar að náðhús við Dettifoss væru biluð. Þá orti Hjálmar Freysteinsson læknir:
Í veröld hér er varla að finna
vandfengnara hnoss,
en að ganga örna sinna
austur við Dettifoss.
Og þá dó hann
Menn voru ekki vissir á Leir eftir hvern þessi vísa er en margir töldu hana eftir Kristmann Guðmundsson rithöfund:
Gegnum lífið létt að vanda
liðugt smó hann,
nennti síðast ekki að anda
og þá dó hann.
Skott Framsóknar
Hjálmar Freysteinsson orti þessa vísu þegar talað var um að Framsóknarflokkurinn væri með skottið á milli fótanna:
Þetta gerir Framsókn flott
fínn er þeirra siður.
Ýmist reisir upp sitt skott
eða leggur niður.
Bændablaðið 23. ágúst 2008
Mælt af munni fram
Eitt sinn var Kristján frá Djúpalæk beðinn um að yrkja vísu til elliheimilisforstjóra á Akureyri fyrir hönd vistmanna. Kristján varð við beiðninni með þessari vísu:
Árum saman okkar þú
ellistyrkinn hirtir.
Hér við söfnumst saman nú
sem þú ekki myrtir.
Ekki er því að leyna
Stefán Vilhjálmsson sendi þessa vísu á Leirinn og sagði að hún væri „fjölnota afmælisvísa, sem er reyndar ekki eftir mig, illu heilli (hefði átt að vera búinn að yrkja hana fyrir löngu)!“
Aldurinn er orðinn hár
eins og frá skal greina:
fjörutíu og eitthvað ár
– ekki er því að leyna.
Að drepa máva
Hjálmar Freysteinsson orti þegar menn ætluðu að fækka mávum á Tjörninni í Reykjavík með skotvopnum:
Þeim til tekna telja má
þó takmörkuð sé gáfa,
að illar hvatir útrás fá
í því að drepa máva.
„Eftir á minning“
Hreiðar Karlsson sendi þetta á Leir á sínum tíma:
,,Davíð [Oddsson)] virðist ekki alveg trúa því að sími Jóns Baldvins hafi verið hleraður, heldur halda að það sé hugsanlega „eftir á minning“!“
Þegar ógnar ellin grá
okkar flestra minni skerðist.
Nonni man þó eftir á
öllu fleira en það sem gerðist.
Hjálmar Freysteinsson bætti við:
Sumir muna eftir á
ýmislegt með símann.
Meira er að marka þá
sem muna fram í tímann.
„Ég hafði nú haldið að allar minningar væru „eftir á minningar“, en ekki ætla ég að rengja seðlabankastjórann,“ sagði Hjálmar.
Að kveðja og fara
Bændum var almennt ekki vel við Jón Baldvin Hannibalsson meðan hann var ráðherra. Indriði á Skjaldfönn sagði að sér hefði dottið í hug vísa eftir Jakob á Varmalæk þegar hann heyrði að Jón Baldvin hefði látið af ráðherradómi:
Leitt er mjög en samt er satt
að sumir geta bara
vakið yndi og aðra glatt
er þeir kveðja og fara.
Byrjum að bora
Nokkrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins héldu fund á Siglufirði þegar umræðan um göng milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar var nýhafin. Meðal þingmanna var Halldór Blöndal, þá samgönguráðherra. Hann var bjartsýnn á að gangagerð hæfist innan skamms. Þá orti Hjálmar Jónsson:
Allt mun takast ef menn þora
áhuginn kveikir bálið.
Við skulum, Halldór, byrja að bora
í bítið í fyrramálið.
Leiðrétting
Í síðasta vísnaþætti var sagt að vísan Vægir rosa og veðraþyt… væri eftir Kristján Bjarnason. Það er ekki rétt, hún er eftir Kristin Bjarnason, sem ólst upp í Vatnsdal í Húnavatnssýslu.
Bændablaðið 9. sept. 2008
Mælt af munni fram
Óli Halldórsson á Gunnarsstöðum í Þistilfirði, náfrændi þeirra Jóhannesar og Steingríms Sigfússona, sem báðir eru snilldar hagyrðingar, lenti í 5. sæti ásamt tveimur öðrum mönnum í hreppsnefndarkosningum í Svalbarðshreppi. Þurfti því að varpa hlutkesti um hver þeirra fengi 5. sætið. Þar var Óli dreginn út. Þá orti hann:
Ég er aðeins maður púls og puðs
og prýði ekki sveitir fyrirmanna,
en sit í hreppsnefnd samkvæmt vilja Guðs
en svo er ekki um aðra mína granna.
Pokinn
Jakob á Varmalæk í Bæjarsveit í Borgarfirði orti að loknum steypudegi, þar sem séra Ólafur Jens Sigurðsson var að byggja sér hús:
Mótin fyllast meðan prestsins andi
mætti þrunginn svífur yfir landi,
heiður og hreinn.
Menn horfa á sín handarverk að lokum,
hér var steypt úr gríðar mörgum pokum
utan um einn.
Boðorðin
Eitt sinn komu Borgfirðingar og Húnvetningar saman á vísnakvöldi í Reykjavík. Jóhannes Benjamínsson frá Hallgilsstöðum á Hvítársíðu orti þá eftirfarandi vísu til séra Helga Tryggvasonar:
Gaman væri fræðslu að fá að njóta
finnst mér rétt að svari guðfræðingar:
Hvorir munu fleiri boðorð brjóta
Borgfirðingar eða Húnvetningar?
Helgi svaraði:
Þetta mjög að líku vil ég leggja,
ég leiði hjá mér rannsókn innst í hjarta.
Þeir brjóta tíu boðorð hvorir tveggja
en Borgfirðingar þó í fleiri parta.
Þá var ekki verkfall
Hálfdan Ármann Björnsson orti í ljósmæðraverkfalli í september sl.:
Barn sitt fráleitt fæða má
frú um þessar mundir,
en verkfall ekkert þjáði þá,
er það var að koma undir.
Stóru hornin
Séra Hjálmar Jónsson segir svo frá.
,,Á prestastefnu upp úr miðri síðustu öld var talað um nauðsyn þess að messa hvern helgan dag. Skútustaðaprestur taldi nokkur tormerki á því, ekki síst um sauðburðinn. Þingeyska féð væri þannig að hjálpa þyrfti flestum rollunum, annars sætu lömbin föst í burðarliðnum (ég held að fjölmiðlafólk viti oft ekki hvað það þýðir að eitthvað sé í burðarliðnum). Þegar prestur hafði lokið viðbárum sínum laumaði séra Helgi Sveinsson, prestur í Hveragerði, út úr sér þessari vísu:
Þótt flest sé í Mývatnssveit fyrirtak
mót forlögum ekki spornum.
Afkvæmin fæðast þar afturábak
með ógnlega stórum hornum.“
Að lokum segi ég eins og lögfræðingur
sem fór að skjóta rjúpur:
„Svo handflettir maður rjúpurnar…“
Bændablaðið 23. sept. 2008
Mælt af munni fram
Jón Yngvar Jónsson orti þessa vísu á vísnakvöldi á Vopnafirði þegar mest var rætt um hverskonar kostun í þjóðfélaginu:
Ég er karlægt kulnað skar,
konan er til vitnis.
Þessi knappa kynning var
kvæði’ í boði Glitnis.
Hér koma nokkrar vísur eftir sr. Helga Sveinsson sem var prestur í Hveragerði. Það var Benedikt Jónsson sem setti þær á Leirinn fyrir nokkrum misserum:
,,Þegar Magnús Ágústsson varð læknir í Hveragerði, ungur maður og föngulegur, þótti mörgum sem konum gerðist óvenjukvillasamt í þorpinu og óðfúsar að leita á fund hins unga læknis og láta hann fara höndum um eymsl sín. Orti þá presturinn [sr. Helgi]:”
Linast kvöl um lend og hupp.
Læknir kátur tautar.
Lyftir faldi og læðist upp
um læri bert og sprautar.
Veikleiki holdsins
Hljótast má af munúð enn
mæðustjá og hneisa.
Ástin þjáir ýmsa menn
eins og þrálát kveisa.
Fjöllyndi
Ástum sáði hann út í vind,
aðgát sjaldan kunni,
kyssti Léttúð, kraup hjá Synd,
kvæntist Refsingunni.
Við rúmstokkinn
Vinsemd mikil veittist þar,
var á enginn hængur,
einn úr spjörum spurður var
við sparlak hjónasængur.
Þingeyingur
Á hverju þekkist Þingeyingur?
Þörf er ekki á nokkrum leitum:
Hann veit allt sem enginn veit um,
upp á sína tíu fingur.
Skagfirðingur
Létt er skapið, lundin þjál,
löngum dátt hann syngur.
Þetta er mesta sólskinssál,
sannur Skagfirðingur.
Á Þorrablóti
Jakob á Varmalæk í Borgarfirði fór á þorrablót þar sem Sturla Guðbjarnason, nágranni hans á Fossatúni, söng frumsaminn brag. Jakob orti:
Það myndi heiðri heillar þjóðar bjarga
hryggja fáa en gleðja æði marga
og menninguna stórkostlega styrkja
ef Sturla í Fossatúni hætti að yrkja.
Að toga og teygja
Hreiðar Karlsson setti þessa vísu á Leir:
Flest öll mál er hægt að toga og teygja
til að láta á sér bera á fundum.
Sumir hefðu gott af því að þegja,
þó að ekki væri nema stundum.
Þessi birtist á bloggsíðu en höfundar ekki getið:
Á hans tungu er ekkert haft
oft er skinnið fullur hroka.
Þessum leiða þjóðarkjaft,
þarftu, drottinn minn, að loka.
Ljúkum þessu með þessari stórgóðu vísu:
Fann ég ekki orðin þá
er ég segja vildi
var svo feginn eftir á
að ég þegja skyldi.
Bændablaðið 7. okt. 2008
Kvæðið um síldina í sjónum og mennina í landinu
eftir Gísla Jónsson, menntaskólakennara á Akureyri
Þetta skemmtilega kvæði orti Gísli Jónsson, menntaskólakennari á Akureyri. Það var birt í Stefni árið 1950, þegar mest gekk á í síldveiðum og söltun.
Síld nefna menn eitt sjávardýr
er sveimar um höfin gjarna.
Enginn veit hvar sá ormur býr,
öslar hann hérna og þarna.
En ef menn veiða þann væna fisk
vellíðan þeirra ágerisk
innan og utan garna.
Ekki er síld und ægishjúp
alltaf jafn djúpt í hafi,
ýmist hún gistir undirdjúp
ellegar marar í kafi.
Horfir hún þá á himins byggð,
hreistri fannhvítu gjörvöll skyggð,
sem lébarn ljósu trafi.
Þá hafsíldin sést við sjávarborð
sjómenn það hvergi lasta,
sólhendast burt frá svalri storð,
sigla til norðurvasta,
hafandi með sér nót og net
og niðursoðið dilkakét,
á kvikindið síðan kasta.
Verður þar kveðjan hvergi blíð
en kuldaleg vinahótin.
Endar þar síldin ævitíð
ef ekki springur nótin.
En sjóarar hafa stuttan stans,
stöfnum beina til Norðurlands
og leggja land undir fótinn
En kerlingafans í hverri höfn
kreppir lófa að hjalti.
Þótt þurrausi sjómenn þvera dröfn
þær verða síst að gjalti.
Salta þær títt og salta þær ótt,
salta þær bæði dag og nótt,
hvílík óhemju eyðsla á salti.
Um kreppu og peninga
Að sjálfsögðu hafa hagyrðingar mikið ort um kreppuna og peningamálin. Hálfdán Björnsson orti þessa:
Að banka syrti veður vott,
Welding gyrti sátrið.
Davíð birtist, gerði gott
Glitni, en hirti slátrið.
Þessa orti svo Hjálmar Freysteinsson:
Af er það sem áður var,
eintómt glens og hlátur.
Nú er válynt veðurfar
Welding tekur slátur.
Og Hreiðar Karlsson sagði um sama efni:
Köld og grá er vetrar vá,
verð og gengi hrapa.
Heppinn sá er ekkert á
og engu hefur að tapa.
Og loks orti Friðrik Steingrímsson um peningamálin:
Þrotlaust grætur þessi og hinn
og þeir sem skellinn fengu,
og horfa upp á sjóðinn sinn
svo til verða að engu.
Aðrir virðast eins og ég
ekkert syrgja þetta,
og hafa ekki á harðan veg
úr háum söðli að detta.
Rigningin
Hún á vel við á þessu hausti, veðurlýsing Péturs Stefánssonar:
Rignir í sveitum og rignir í borg,
rignir um holt og móa.
Fellur nú laufið og fýkur um torg.
Fer hann nú senn að snjóa.
Bændablaðið 21. okt. 2008
Fífl og dóni
Geir H. Haarde sagði við Urði Gunnarsdóttur upplýsingafulltrúa að Helgi Seljan fréttamaður væri algert fífl og dóni og heyrðist það vel í sjónvarpinu, þótt svo hafi eflaust ekki átt að vera. Þá orti Kristján Bersi:
Í viðtölum elginn vaða kann,
veldur samt engu tjóni.
En jeg er alveg eins og hann,
„algert fífl og dóni“.
Ólafur á Hlíðarenda
Þessi skemmtilega saga og vísa var birt á Leirnum en til eru fleiri útgáfur af vísunni eins og gengur:
Ólafur nokkur keypti sér jörðina Tittling, innst í Kræklingahlíð og hóf þar búskap. Honum þótti nafnið niðrandi og ákvað að finna nýtt. Komst hann að þeirri niðurstöðu að innsta býli í Kræklingahlíð gæti sem best heitið Hlíðarendi. Hann vildi festa nýja nafnið í sessi og leitaði því til besta hagyrðings á Akureyri (og nágrenni), sem á þessum tíma mun hafa verið Jakob Ó. Pétursson, almennt kallaður Peli (af ástæðum sem ég þekki ekki) og bað hann að festa nýja bæjarnafnið í rím. Peli brást vel við og orti:
Akureyrar vífum vænum
verður margt að bitlingi,
þegar ekur út úr bænum
Ólafur á Hlíðarenda.
Enginn grætur auðkýfing
Jón Ingvar Jónsson orti þessa bráðsmellnu vísu sem þarfnast ekki skýringar:
Meðan okkar þjóðar þing
þarf að halda á lausnum
engin grætur auðkýfing
einan sér á hausnum.
Bændablaðið 4. nóv. 2008
Mælt af munni fram
Hreiðar Karlsson segir að loks sé fundin skýring á hörðum viðbrögðum, þegar Árni Matt hafði rætt við breskan kollega sinn:
Árni fékk Breta til reiði reitt,
þá reyndi ´ann að vera char-ming.
Sagði þó Árni ekki neitt
annað en „hello dar-ling“.
Falleg ertu Jórunn
Kristján Eiríksson sendi þetta á Leirinn:
Ég held það hafi verið í seinna skiptið sem Jón Þorláksson missti hempuna, fyrir aðra barneign sína með Jórunni, sem hann orti þessa vísu:
Lukkutjón þá að fer ört,
ekki er hægt að flýja,
betur hefði guð minn gjört
að gelda mig en vígja.
En svo fékk skáldið eftirþanka og kvað:
Betra er að vera hátt með haus
hengdur upp á snaga
en að ríða eistnalaus
alla sína daga.
Annars orti Jón þessa fallegu vísu til tíðleikakonu sinnar, Jórunnar:
Sorgarbára ýfir und,
elda rasta njórunn.
Freyju tára fögur hrund,
falleg ertu Jórunn.
Landabruggið þekka
Jón Gissurarson orti þessar ágætu kreppuvísur:
Verði sultar þrautin þung
þá mig láttu vita.
Sendi ég þér súran pung
og sviðapressu bita.
Þegar víns er áman auð,
og ekkert til að drekka
löngum hefur leyst úr nauð
landabruggið þekka.
Meira en hálfnað heim
Hreiðar Karlsson segir að Sigurður frá Haukagili eigni Guðmundi Böðvarssyni þessa vísu og fylgdi hún bók er skáldið gaf vini sínum.
Gott er að koma að garði þeim
sem góðir vinir byggja.
Þá er meir en hálfnað heim
hvert sem vegir liggja.
Leiðrétting
Glöggur bóndi hefur gert athugasemd við eitt orð í vísu eftir Jakob á Varmalæk sem birtist í 16. tbl. Bændablaðsins. Rétt er línan svona: ,,Mótin fyllast meðan Drottins andi…“ en í 16. tbl. sagði „prestsins andi“.
Bændablaðið 18. nóv. 2008
Mælt af munni fram
Það er mikið til í þessari vísu Hjálmars Freysteinssonar:
Eitt hefur gert mig öldungis bit,
á því mig svekki:
Þeir sem töldust með viðskiptavit
voru það ekki.
Með pappír, blek og pennastöng
Hjálmar Freysteinsson sendi þetta á Leirinn:
Gamlir Laugamenn eru ótrúlega fjölmennir á Leirnum. Þegar ég var á Laugum lét sá merki kennari Páll H. Jónsson okkur (Litli kórinn minnir mig það héti) syngja texta eftir sig, sem var eitthvað á þessa leið:
Með pappír, blek og pennastöng
hann páraði svo kvöldin löng,
og þegar bréfið búið var
þá braut hann saman arkirnar.
Hann límdi aftur umslagið
og adressuna lauk hann við,
frímerkið límdi ´ann einnig á.
Hann gleymdi bara einu
sem gæta verður að.
Hann gleymdi að senda
senda það af stað!
Haustvísur
Ingólfur Ómar Ármannsson yrkir þessar fallegu haustvísur.
Fölnar strá og frystir grund
fer að kaldur vetur.
Vindar kveina, klökk er lund
kvíða að mér setur.
Sölnar gras og sorfið barð,
snævi þaktir tindar
haustið er að ganga í garð
gnauða svalir vindar.
Sumri hallar, blikna blóm
blöð af greinum falla.
Kári hásum kveður róm
hvín í tindum fjalla.
Meðan þjóðin getur aurum eytt
Hreiðar Karlsson virðist ekki kvíðinn um framtíðina:
Það er ekki þörf að hræðast neitt
þó að blessuð krónan rýrni og hrapi.
Meðan þjóðin getur aurum eytt
allir hljóta að vera í fínu skapi.
Þegar ég kemst á fæturna
Þórir Jónsson Leirhöfðingi sendi þetta á Leirinn:
Er að gramsa í gömlum kveðskap og rakst á vísu, stafl, sem eignuð er Birni Snorrasyni, sem var flakkari í Svarfaðardal seint á 19. öld og fram yfir aldamótin. Björn var sagður ekki heill á geði og heyrt hef ég að hann hafi ráðist á langömmu mína með hníf, Sólveigu Jónsdóttur á Ytra-Hvarfi, sem honum þótti þó mjög vænt um.
Þegar ég kemst á fæturna,
þá skal í þig hnífurinn,
Yztabæjarandskotinn
og Grenivíkurdjöfullinn.
Bændablaðið 2. desember 2008.